Cây Thuốc Cà dái dê Tại HCM?

Tên dân gian: Cà dái dê hay cà tím ( Quả dài lòng thòng với dáng vẻ như tinh hoàn dê dực nên có tên Cà dái dê)

Tên khoa học :   Solanum melongena L. var. esculentum Ness.

Tên nước ngoài : Egg plant, Aubergine.

Họ khoa học:  họ Cà.

Cây cà dái dê

(Mô tả, hình ảnh cây đào, phân bố, thu hái, chế biến, thành phần hóa học, tác dụng dược lý…)

Mô tả:

Cà dái dê Trả chỉ là cây rau ăn mà còn được biết tới là một cây thuốc quý. Cây cao 0,75 đến 2,5m, thân có gai, đôi khi Từ chối gai. Lá có gai và nhiều lông, phiến lá hình bầu dục hay thuôn dài, đầu nhọn, phía gốc tròn hay lệch, dài 8-15cm, rộng 4-8cm, cuống lá dài 2-4cm. Hoa màu tím xanh, mọc lên thành xim có cuống, gồm 1-3 hoa. Quả có hình dáng, kích thước và màu sắc rất thay đổi. Hạt nhỏ trắng hình đĩa.

Phân bố, thu hái và chế biến

Cây mọc lên khắp nơi để lấy quả làm thức ăn. Người ta còn dùng quả làm thuốc. Quả làm thức ăn hay làm thuốc thu hái như nhau. Rễ đào về rửa sạch, thái mỏng phơi hay sấy khổ cũng được dùng.

Thành phần hóa học

Trong quả cà tươi có tới 90% nước, rất ít protit (0-1,4%), chất béo còn ít hơn (0,05-0,10%). Người ta đã tìm thấy trong cà axit cafeic, cholin, và trigonellin.

Màu tím của cà do các sắc tố anthoxynozìt chủ yếu là chất violanin thủy phân thành 2 phân tử glucoza, rhamnoza và ete p.cumaric của delphinidol.

Tác dụng dược lý

Tăng tiết dịch tiêu hoá: Cà dái dê làm tăng tiết mật và dịch tụy, giúp tiêu hoá thức ăn. Cholesterol trong mật nhũ hoá chất béo để cũng có thể hấp thụ qua thành ruột. Trypsin trong dịch tụy thủy phân protein thành albumin và aminoacid. Mật còn làm tăng nhu động ruột. Cà này điều Đẩy Lùi ăn ko tiêu, đầy bụng.
Trị táo bón: Chất xơ làm phân tăng thể tích và không đóng tảng. Chất nhầy làm phân trơn nhuận

.

Vị thuốc cà dái dê

(Công dụng, liều dùng, quy kinh, tính vị…)

Tính vị:

Vị ngọt, tính bình

Chủ Phòng Lại liệu

Tiểu ra máu, cầu ra máu, phụ nữ vàng da chóng mặt, phong đờm nhiệt, đau lưng, chân co rút, thắt lưng và chân có phong huyết tích lạnh, co rút xương cốt đau nhức.

Công dụng:

Ngoài công dụng làm thức ăn, cà mọc trong nhân dân làm thuốc lợi tiểu, thông mật, đề phòng chứng vữa động mạch (atherome) do tác dụng chống cholesterol, giống như công dụng của lá actisô.

Rễ cây, cuống ra quả sắc uống để Phòng Lại đi tiểu ra máu, ỉa ra máu và lỵ ra máu. Hạt còn có công hiệu lợi tiểu.

Liều dùng:

Ngày dùng 4 đến 12g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột.

Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc cà dái dê

Trị phụ nữ vàng da chóng mặt:

Dùng cà dê chín vàng, sử dụng dao tre cắt ra phơi âm can cho khô rồi tán bột, mỗi đợt uống 6g với rượu nóng (Trích Huyền Phương).

Trị đại tiện ra máu, máu ra nước xối xa,û rồi phân ra sau:

Quả cà dê còn nguyên đế, đốt tồn tính rồi tán bột, uống 6g với rượu nóng lúc đói (Linh Uyển Phương).

Trị tiêu ra máu lâu ngày:

Cà lớn 3 quả, mỗi đợt dùng 1 quả, lấy giấy ướt bọc lại nướng chín xong bỏ vào bình ngâm với 1 thăng rưỡi giấm, rồi lấy giấy sáp (hoặc nylon) bọc kín 3 ngày, sau đó bỏ cà đi chỉ lấy nước mà uống nóng (Phổ Tế Phương).

Trị đau gò trong bụng như rùa bò:

Cà non muối chua đã lâu ngày, đốt tồn tính, bỏ vào một ít Xạ hương, Khinh phấn, trộn ít mỡ dán vào (Thọ Thành Phương).

Trị phong đờm nhiệt:

Cà già quả lớn, nhiều ít cũng được, bỏ vào trong hũ chôn dưới đất 1 năm cho rã ra thành nước, lấy lên, bỏ bột Khổ sâm vào, làm thành viên to bằng hạt Ngô đồng lớn, uống sau khi ăn hoặc lúc ngủ, mỗi đợt 30 viên với rượu, rất có hiệu quả (Đồ Kinh Bản Thảo).

Trị đau lưng, chân co rút, thắt lưng và chân có phong huyết tích lạnh, co rút xương cốt đau nhức:

Cà 5-10 cân, xắt lát, rửa sạch, nấu nước cốt thật đậm đặc, lọc bỏ bã, rồi sắc cô lại còn 1 thăng, nấu với bột gạo sống cho tới khi đặc là được, thêm nữa một ít Xạ hương, Chu sa, làm thành viên to bằng hạt Ngô đồng lớn, mỗi đợt uống 30 viên với Rượu nếp, gần tối thì uống, một tháng là đỡ (Đồ Kinh Bản Thảo).

Trị bị chấn thương đập đánh làm ứ bầm xanh tím:

Dùng Cà trái lớn quả già xắt lát dầy bằng ngón tay sấy trên ngói sạch, rồi tán bột, mỗi lần uống 6gvới rượu nóng, một đêm thì đỡ, Đem Trả có sẹo vết chi cả (Thắng Kim Phương).

Trị trên cao ngã xuống, chấn thương, bị đánh đập, muốn tán huyết, giảm đau:

Vào ngày trùng dương chọn 100 trái cà loại già, bỏ cuống đế, cắt ra làm 4, giã nhuyễn với 360g Tiêu thạch. Cứ một lớp cà rồi một lớp Tiêu thạch, sắp như làm sao cho tới khi hết, lấy giấy bịt kín nhiều lớp, để nơi sạch sẽ, trên dưới lấy gạch sạch kê lên và đậy xuống, đừng để cho phạm hơi đất, tới tháng giêng năm tiếp theo thì lấy ra phơi nắng, khi ấy cà đã nát bấy rồi, bỏ bã, lọc lấy nước cho vào hũ mới, lấy bông mỏng đậy trên miệng hũ rồi phơi tiếp cho tới khi cô lại thành cao là được. Mỗi lần uống nửa muỗng canh với rượu lúc bụng đói. Khi ứ huyết tan thì đau cũng giảm, khi cao khô cứng quá lấy nước cơm quậy đều để uống (Đồ Kinh Bản Thảo).

Trị nhọt độc phát bối:

Vào ngày trùng dương chọn 100 trái cà loại già, bỏ cuống đế, cắt ra làm 4, giã nhuyễn với 360g Tiêu thạch. Cứ một lớp cà rồi một lớp Tiêu thạch, sắp như ra sao cho tới khi hết, lấy giấy bịt kín nhiều lớp, để nơi sạch sẽ, trên dưới lấy gạch sạch kê lên và đậy xuống, không nên để cho phạm hơi đất, tới tháng giêng năm tiếp theo thì lấy ra phơi nắng, khi ấy cà đã nát bấy rồi, bỏ bã, lọc lấy nước cho vào hũ mới, lấy bông mỏng đậy trên miệng hũ rồi phơi tiếp cho tới khi cô lại thành cao là được. Mỗi lần uống nửa muỗng canh với rượu lúc bụng đói rồi lấy cao xức vào nơi chung quanh miệng nhọt thì có cảm giác lạnh như nước, chỗ lở khô miệng thì đỡ, nếu đâm cồi rễ sâu vào thì cũng cũng có thể tiêu được (Đồ Kinh Bản Thảo).

Trị lở sưng do nhiệt độc:

Cà sống 1 quả cắt làm 2 bỏ ruột, còn 2 cái vỏ úp trên chỗ lở sưng thì tiêu, nếu đã ra mủ thì dùng tiếp cho lành (Thánh Tế Tổng Lục ).

Trị lợi răng sưng đau:

Dùng xác quả Cà đã để cách một năm đốt cháy, đem bột xát vào luôn thì khỏi (Hải Thượng Phương).

Trị sâu răng đau nhức:

Cà già đốt thành than xức vào (Trích Huyền Phương).

Trị họng sưng nghẹt đau đớn:

Cà già hoặc Cà làm tương nhai nát rồi nuốt nước từ từ (Đức Sinh Phương).

Trị phụ nữ nứt vú:

Dùng loại cà vào mùa thu nứt ra đem phơi trong râm cho khô, đốt tồn tính, tán bột, hòa với nước bôi (Bổ Di Phương).

Người ta thường dùng Cà trong trường hợp thiếu máu, tạng lao (tràng nhạc), táo bón, giảm niệu, tim dễ kích thích; cũng dùng Phòng Lại các chứng xuất huyết (đại tiện ra máu, phụ nữ rong huyết, tiểu ra máu, lỵ ra máu), Phòng Chống sưng tấy, làm giảm cholesterol trong máu, giúp ăn ngon, Chữa Trị liệu đau gan, trợ tim. Lá trị viêm phế quản, bí tiểu; trênin vitro, chống siêu khuẩn R.D; dùng ngoài đắp để làm dễ chịu các vết bỏng, áp xe, bệnh nấm, trĩ. Hột lợi đàm, điều Phòng Ngừa hen suyễn và ho khan. Rễ điều Hạn Chế suyễn, phấn khích. Delphinidin (trong quả) chống thời kì truyền lan của ung thư fibrosarcom HT-1080, in vitro.

Tham khảo

Ứng dụng lâm sàng của cà dái dê

Tăng tiết dịch tiêu hoá.

Cà dái dê làm tăng tiết mật và dịch tụy, giúp tiêu hoá thức ăn. Cholesterol trong mật nhũ hoá chất béo để làm được thể hấp thụ qua thành ruột. Trypsin trong dịch tụy thủy phân protein thành albumin và aminoacid. Mật còn làm tăng nhu động ruột.

Cà này Đề Phòng ăn Trả tiêu, đầy bụng.

Nếu tiêu hoá tốt thì phân có mùi thối. Khi phân Từ chối thối là tiêu hoá có vấn đề, cũng có thể do tạp khuẩn ruột thiếu men xình thối. (xem bài Tạp khuẩn ruột trong sách Thuốc kháng sinh cuả cùng tác giả)

Trị táo bón.

·Đông y nghĩ rằng táo bón có nhiều lý do nhưng thường do âm suy nên rút hết nước vào cơ thể, phân khô cứng.

·Chất xơ làm phân tăng thể tích và Trả đóng tảng.

·Chất nhầy làm phân trơn nhuận.

·Người âm suy và táo bón thì da Từ chối trơn nhuận. Nếu chỉ dùng mỹ phẩm chăm sóc cái vỏ ngoài mà ko ngăn chặn táo bón thì da ko thể mịn màng tươi mát.

Giảm cholesterol, giảm thân trọng.

Gan tiết mật, cholesterol là thành phần quan trọng cuả mật. Ruột có cholesterol cuả mật và trong thực phẩm (thịt, trứng). – Chất béo cần nhờ cholesterol nhũ hoá mới ngấm được vào máu. Chất nhày cuả cà dái dê ngoại hấp cholesterol. Chất này bị khoá hoạt tính nên Trả hoàn thành chức năng, chất béo không được nhũ hoá nên ở lại ruột. Cả cholesterol và chất béo lưu lại trong ruột để rồi di chuyển xuống ruột gìa và bài xuất theo phân. Cơ thể Mang Trả được tiếp tế cholesterol và chất béo, chẳng những thế mật còn kéo theo cholestrol. Kết quả là cholesterol và chất béo trong máu đều giảm. Aên Cà dái dê chính là cách giảm cholesterol-huyết và triglycerid-huyết an toàn nhất. Một quả cà tím nướng có khả năng hấp thụ 83g chất béo trong 70 giây, cao gấp 4 lần khoai.

Không được tiếp tế thêm, cơ thể tiêu thụ mỡ dựtrữ nên thân trọng giảm. Điều cần biết là nên giảm thân trọng từ từ để cơ thể co thới gian thích nghi. Nếu giảm cân nhanh thì sẽ tăng cân trở lại mấy hồi. Thân trọng tăng giảm nhanh và nhiều lần sẽ gây đảo lộn sinh lý.

Cà dái dê có khả năng sinh nhiệt thấp kèm với chất xơ và chất nhày nên xuống cân tốt. Nên thêm cà dái dê vào thực đơn cuả ngườii mập phì, cao huyết áp, tiểu đường.

Phụ Ngăn Lại bệnh tim mạch.

Chất béo Trả tan trong huyết tương nên càng phải núp dưới dạng phối hợp với cholesterol và apoprotein gọi là lipoprotein. Lipoprotein lại chia ra nhiều loại nhưng chỉ có 2 loại làm chúng ta lưu tâm là lipoprotein LDL (low density) và HDL (hignh density). Lipoprotein LDL dư thưà (nhân dân gọi là máu nhiễm mỡ) dễ dẫn đến oxy-hoá, tăng kết đọng tiểu cầu (tạo cục máu) và gây xơ động mạch. Động mạch bị giòn cứng và giảm khẩu độ, dẫn tới cao huyết áp, thiểu năng động mạch vành. Nếu tảng xơ động mạch hoặc cục máu di chuyển tới tim gây gây đột tử (nhân dân gọi là chết ko kịp ngáp), nếu lên não sẽ gây tai biến não. Chất nhày cuả cà dái dê làm giảm triglycerid và cholesterol cũng làm giảm nguy cơ bệnh tim mạch.

Các tài liệu cuả Đại học Berkeley, Johns Hopkins, Harvard, Tufts gần đây còn cho biết, thực đơn nhiều chất xơ và kali cũng giảm nguy cơ đột tử và tai biến não (xem bài Chuối, Món ăn-bài thuốc q5).

Chất chống oxy-hoá (violantine) trong cà dái dê cũng tham gia ngăn chặn sự oxy-hoa lipoprotein LDL.

Đa số thuốc giảm cholesterol đều mắc tiền và có độc tính. Với chứng bệnh này phải uống thuốc dài hạn nên cần tính chi li kinh phí điều Đẩy Lùi liệu. – ăn Cà dái dê là dùng thuốc như ra sao thuốc hay nhất:an toàn,rẻ tiền,dễ kiếm và còn khoái khẩu nữa.

Cà dái dê đạt những quy cách biên soạn sách Món ăn-bài thuốc.

Hãy ăn cà dái dê nướng. Nhớ đừng tưới thêm dầumỡ. Cũng Trả ăn cà dái dê xào mỡ.

Món cà tím bung với đậu hủ, thịt nạc cũng thích hợp với trường hợp này.

Món cà dái dê lăn bột chiên chỉ ăn ít vì có chất béo và trứng.

Thông tiểu và thải urê.

Thực đơn nhiều thịt làm tăng urê-huyết. Purine trong thịt và đậu nành tích tụ gây bệnh thống phong với dấu hiệu đau khớp ; điểmđau di chuyểntừ khớp này sang khớp khác chứ ko ở một vị trí như bệnh thấp khớp.

Cà dái dê thông tiểu, tăng thải urê và acid uric

 

Bài viết Cây Thuốc Cà dái dê Tại HCM? được tổng hợp và biên tập bởi: Thảo Dược Tấn Phát Hcm. Mọi ý kiến đóng góp và phản hồi vui lòng gửi Liên Hệ cho Tấn Phát Co.,ltd. Xin cảm ơn.