Hoài sơn có tác dụng gì, bài thuốc trị bệnh từ hoài sơn?

Hoài sơn hay còn gọi là củ mài là một loại thảo dược mọc hoang ở các tỉnh miền núi, trung du và đồng bằng. Đây là một vị thuốc chuyên hỗ trợ bồi bổ sức khỏe, trị ho, giúp tăng cường hệ tiêu hóa,…. Ngoài ra thì dược liệu còn nhiều công dụng khác mà chúng ta chưa biết. Bài viết dưới Tấn Phát giúp cho các bạn biết thêm nhiều thông tin, tác dụng và các bài thuốc trị bệnh từ hoài sơn nhé.

Tìm hiểu về hoài sơn

• Tên khác: khoan mài, củ mài, sơn dược,…
• Tên khoa học: Dioscorea opposita
• Họ: Củ nâu ( Dioscoreaceae )
• Đây là loại thực vật dạng thân leo, thân nhẵn hơi có góc cạnh. Lá mọc đối xứng và có 1 số lá mọc sole, kích thước lá rộng, phiến lá hình tim. Hoa mọc thành cụm, cụm hoa khúc khuỷu mang nhiều hoa, hoa đực và hoa cái có khác gốc, cánh hoa có màu vàng. Quả nang có 3 cạnh.
• Hoài sơn là phần thân rễ phơi hoặc sấy khô của cây khoai mài. Rễ có dạng thân củ, mỗi cây có khoảng 1-2 rễ củ. Thân củ hoài sơn có hình trụ tròn, hơi dẹt, có chiều dài từ 25-50cm ăn sâu dưới lòng đất, chứa nhiều rễ con xung quanh. Lớp vỏ bên ngoài có màu xám nâu, khi bổ đôi bên trong thịt đặc có nhiều bột trắng.
• Cây phân bố ở các nước Đông Á và Đông Nam Á. Ở Việt Nam thì cây khác là phong phú thường được trồng ở miền núi, trung du và đồng bằng. Xuất hiện nhiều ở 1 số tỉnh như là Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Quảng Ninh,….
• Bộ phận được dùng làm thuốc là rễ củ của cây. Người dân thường thu hoạch củ vào cuối mùa đồng và đâu màu xuân.

Chế biến hoài sơn

• Sau khi đem củ hoài sơn về rửa sạch, gọt vỏ rồi đi ngâm với nước phèn trong 2h – 4h để loại bỏ chất nhớt ( 10g phèn chua trong 1l nước ). Sấy diêm sinh trong 3 ngày liên tục cho đến khi củ mềm nhũn, lấy ra để nhúng nước rửa sạch rồi phơi cho se lại, đem gọt va lăn thành trụ tròn. Sau đó đem dược liệu sấy chung với lưu huỳnh trong 1 ngày đêm cho đến khi củ mềm thì phơi đến gần khô thì sây chúng với lưu huỳnh trong 1 ngày đem nữa ( độ ẩm không quá 10% ).
• Sau khi chế biến thì hoài sơn có hình trụ tròn dài khoảng 8cm – 20cm, đường kính khoảng 1cm – 3cm. Mặt ngoài của dược liệu có màu trắng hay vàng ngà, vết vẻ có nhiều bột, không có xơ, rắn chắc, không mùi vị. 
• Các bạn chọn củ to trắng, rửa sạch rồi đồ hoặc ủ cho mềm, thái lát hoặc bào mỏng, sau đó thì sấy khô để dùng ( sử dụng sống ). Khi dùng chín thì đem sao với lửa nhỏ cho đến khi dược liệu có màu vàng đều. Hoài sơn tốt có màu trắng bóng, không vàng, chất củ rắn chắc, không xốp, không có vết lỗ chỗ, không bị sau nhọt.

Thành phần dinh dưỡng

• Theo nhiều nghiên cứu y học hiện đại thì trong củ hoài sơn có chứa chất như là: protein, chất nhầu, lipid,…
• Ngoài ra dược liệu còn có chứa các chất như: mucin, allantoin, các axit amin như arginin, cholin và enzyme maltase. Hoài sơn còn chưa một lượng chất lớn tinh bột dồi dào.

Hoài sơn có tác dụng gì?

Theo Đông y thì hoài sơn là loại dược liệu có vị ngọt, tinh bình, quy vào các kinh phế, tỳ vị và thận. Vì vậy nên dược liệu có những tác dụng như sau:

• Tăng cường sức đề kháng ở cơ thể
• Trị ra mồ hôi trộm ở trẻ em và người lớn
• Chữa chứng đau đầu, chân tay lạnh
• Trị thận suy, thận yếu, đi tiểu liên tục, hoa mắt, chóng mặt
• Tăng cường lưu thông máu
• Trị suy nhược cơ thể, trị chứng kém ăn
• Kích thích hệ tiêu hóa, ngăn ngừa tình trạng khó tiêu, chướng bụng
• Trị bệnh đường ruột, kiết lỵ, tiêu chảy lâu ngày
• Hỗ trợ điều trị tiểu đường
• Chữa chứng di tinh, mộng tinh
• Trị di tinh, hoạt tinh
• Chữa viêm nhiễm tử cung ( bạch đới)
• Trị khí hư ở phụ nữ
• Trị ho, hen suyễn
• Điều trị viêm phế quản
• Giúp dưỡng da, làm đẹp da, làm trắng da

Bài thuốc trị bệnh từ hoài sơn

Canh hoài sơn sườn lợn

• Nguyên liệu: hoài sơn và sườn lợn mỗi loại 300g; gừng, hành
• Thực hiện: Hoài sơn rửa sạch rồi gọt vỏ, ướp sườn và cho 2 nguyên liệu trên vào nồi hầm 20 phút. Nên ăn canh khi nóng ấm. Dùng 2-3 lần một tuần giúp cải thiện chức năng tỳ vị.
• Món ăn ngày giúp bồi bổ sức khỏ, bổ tỳ và kiện vị.

Giúp bổ huyết và trị suy nhược ở người cao tuổi

• Nguyên liệu: 5g muối rang, 10g gạo nếp rang; 20g lá ngải cứu, 30g hạt vùng đen; 100g mỗi loại gồm: hoài sơn, quả tơ hồng, lõi huyết giác, đỗ đen sao chát, rễ hà thủ ô.
• Thực hiện: Đem nguyên liệu đi tán thành bột mịn rồi hòa với mật để vo viên. Mỗi ngày dùng từ 10g – 20g thuốc.

Trị suy dinh dưỡng ở trẻ nhỏ kèm tiêu kém. 

• Nguyên liệu: vỏ quýt và binh lang mỗi loại 25g; bạch truật và đảng sâm mỗi loại 50g; ý dĩ, hoài sơn, mạch nha môi loại 100g
• Thực hiện: Đem nguyên liệu đi sao vàng rồi mới ghiền thành bột mịn, hòa thêm ít nước để làm thành viên. Mỗi ngày dùng từ 8g – 12g. Mỗi ngày dùng 2 lần.

Giúp bồi bổ sức khỏe  sau khi ốm

• Nguyên liệu: 15g hoài sơn; 20g đường đỏ, 30g gạo tẻ, 100g đường phèn; 120g vừng đen, 200g sữa bò
• Thực hiện: Gạo và vừng đem đi rang cho chín rồi nghiền nhỏ và quấy đục nước. Mỗi ngày lọc lấy phần nước trộn với sữa bò và đường phèn. Hoài sơn thái nhỏ rồi cho vào nồi để nấu chung với các nguyên liệu khác. Chờ món ăn được sôi, nêm nếm gia vị. Ăn trong ngày.

Trị tiêu chảy lâu ngày, tỳ vị hư nhược 

• Nguyên liệu: 10gr mỗi loại gồm đảng sâm, bạch truật, hoài sơn
• Thực hiện: Đem dược liệu sắc với nước và uống mỗi ngày 1 thang thuốc.

Bài thuốc chữa đái tháo đường

• Nguyên liệu: 180gr hoài sơn, 90gr liên tử, ngũ vị tử 350gr, thỏ ty tử 300gr, phục linh 400gr
• Thực hiện: Ghiền các dược liệu trên thành bột mịn. Trộn thêm ít rượu trắng và vo thành viên nhỏ bằng hạt đậu xanh. Mỗi lần uống 50 viên với nước cơm.

Điều trị viêm phế quản mãn tính

• Nguyên liệu: 16g mỗi loại gồm: sơn dược và đảng sâm; 12g mỗi loại gồm: mạch môn, bách hợp, phục linh; 10g mỗi loại gồm: chích cam thảo, bắc hạnh nhân, thổ bối mẫu.
• Thực hiện: Đem nguyên liệu đi sắc uống.
• Hoặc là các bạn có thể lấy 100g – 200g hoài sơn sống đem đi sắc lấy nước uống thay trà.

Ngâm rượu

• Nguyên liệu: 400gr củ mài, 500gr đường và 3 lít rượu nếp
• Thực hiện: Ngâm trong 1 tháng. Mỗi lần dùng 1 ly nhỏ khoảng 30ml trước khi ăn cơm, ngày uống 2 lần.
• Cách ngàu giúp cương tinh, hồi xuân, giúp giảm đau và định dây thần kinh.

Điều trị bạch đới

• Nguyên liệu: 20g củ mài; 12g mỗi loại gồm:  long cốt, mẫu lệ, thiến thảo, hải phiêu tiêu
• Thực hiện: Đem nguyên liệu đi sắc uống.

Điều trị tiểu đường và sỏi mật

• Nguyên liệu: 60g củ mài; 120g ý dĩ; 1 cái lá lách lợn.
• Thực hiện: lá lách cắt nhỏ, củ mài và ý dĩ thì nghiền nhỏ và đem nấu cháo với gạo nếp ăn trong ngày.

Tham khảo: Bán sỉ lẻ hoài sơn tại HCM?

Lưu ý khi sử dụng bài thuốc trị bệnh từ hoài sơn