Cây Thuốc Bưởi Tại HCM?

Tên thường gọi: Bưởi ,  Dữu

Tên khoa học  Citrus grandis (L.) Osbeek (C. maxima (Burm.) Merr., C. decumana Merr.)

Họ khoa học  thuộc họ Cam – Rutaceae.

 Cây Bưởi

( Mô tả, hình ảnh, thu hái, chế biến, thành phần hoá học, tác dụng dược lý  ….)

Mô tả:

Cây to cao 5-10m; chồi non có lông mềm; cành có gai nhỏ dài đến 7cm. Lá rộng hình trái xoan, tròn ở gốc, mép nguyên, có khớp trên cuống lá; cuống lá có cánh rộng. Cụm hoa chùm ở nách lá, gồm 7-10 hoa to, màu trắng, rất thơm. Quả to, hình cầu và cầu phẳng, đường kính 15-30cm, màu vàng hay hồng tuỳ thứ

.

Cây ra hoa, kết quả hầu như quanh năm, chủ yếu mùa hoa từ tháng 3 đến tháng 5 và mùa quả từ tháng 8 đến tháng 11.

Bộ phận dùng:

Vỏ quả – Exocarpium Citri Grandis. Lá và dịch quả cũng được sử dụng.

Công Ty Nào sống và thu hái:

Loài cây của vùng Ấn Độ, Malaixia, mọc từ cũ kỹ ở nhiều nước châu Á. Ở nước ta, Bưởi cũng mọc lên nhiều khắp nơi. Có nhiều giống trồng có quả chua, ngọt khác nhau. Thường nói tới nhiều là Bưởi Đoan Hùng (Vĩnh Phú) quả tròn, ngọt, nhiều nước; Bưởi Vinh, quả to có núm, ngọt, ít nước, trồng nhiều ở Hương Sơn (Hà Tĩnh); Bưởi Phúc Trạch quả to, ngọt, nhiều nước, trồng nhiều ở Hương Khê (Hà Tĩnh); Bưởi Thanh Trà (Huế) quả nhỏ nhiều nước, ngọt và thơm; loại Thanh Trà hồng ngon nhất; Bưởi Biên Hoà (Đồng Nai) quả to, ngọt; nhiều nước, trồng ven sông VNĐ Nai; Bưởi đào, ruột và múi màu đỏ nhạt, thường rất chua; Bưởi gấc, quả đỏ, chua, trồng ở ngoại thành Nam Định (Nam Hà) dùng để bày mâm ngũ quả ngày Tết. Bưởi được trồng bằng hạt; nhưng thường người ta gieo hạt để làm gốc ghép. Các giống quý trồng bằng cành chiết hay cây ghép. Người ta thu hái những quả chín vào mùa thu-đông, đem phơi trong râm rồi gác bếp; khi sử dụng rửa qua cho sạch, gọt lấy lớp vỏ the ở ngoài. Lá thu hái quanh năm, dùng tươi hay phơi trong râm. Dịch quả được ép từ ruột quả chín.

Thành phần hoá học:

Vỏ quả ngoài rất giàu chất narin-gosid, do đó có vị đắng, trong vỏ có tinh dầu, tỷ lệ 0,80-0,84%; quả chứa 0,5% tinh dầu; trong lá cũng có tinh dầu. Tinh dầu vỏ bưởi chứa d-limonen, a- pinen, linalol, geraniol, citral; còn có những alcol, pectin, acid citric. Dịch quả chín có nhiều chất bổ dưỡng: nước 89%, glucid 9%, protid 0,6%, lipid 0,1% và các khoáng Ca 20mg%, P 20mg%, K 190mg%, Mg 12mg%, S 7mg% và Na, Cl, Fe, Cu, Mn… Có các vitamin (tính theo mg%) C 40, B 0,07, B2 0,05 PP 0,3 và tiền sinh tố A 0,1. 100 mg dịch quả cung cấp cho cơ thể 43 calo.

 Vị thuốc Bưởi

( Công dụng, Tính vị, quy kinh, liều dùng …. )

Tính vị, công dụng:

Trong cuốn Nam dược thần hiệu, Tuệ Tĩnh đã viết về Bưởi; Vỏ quả Bưởi gọi là Cam phao, vị đắng cay, tính Mang Trả độc, thông lợi, trừ đờm táo thấp, hoà huyết, giảm đau; điều điều trịĐiều Trị tràng phong, tiêu phù thũng. Bỏ cùi trắng, lấy lớp vỏ vàng sau dùng. Ngày nay, ta dùng vỏ quả, xem như có vị cay, đắng, tính ấm, có công hiệu trừ phong, hoá đàm, tiêu báng (lách to), tán khí thũng (phù thũng thuộc khí). Ở Trung Quốc, người ta cho rằng nó làm để tiêu, giúp sự tiêu hoá, làm long đờm, chống ho. Lá có vị đắng, the, mùi thơm, tính ấm, có công dụng tán hàn, tán khí, thông kinh lạc, giải cảm, trừ đờm, tiêu thực, hoạt huyết, tiêu sưng, tiêu viêm. Cụ Tuệ Tĩnh đã cho biết quả bưởi vị chua, tính lạnh, hay làm cho thư thái, điều Phòng Ngừa được chứng có thai nôn nghén, nhác ăn, đau bụng, hay người bị tích trệ ăn ko tiêu. Nay ta dùng dịch quả có tính chất khai vị và bổ, lợi tiêu hoá, khử lọc, dẫn lưu mật và thận, chống xuất huyết, làm mát.

Chỉ định và phối hợp:

Vỏ quả dùng điều Hỗ trợ đờm kết đọng ở cổ họng và cuống phổi, đau bụng do lách to; còn dùng trị đau dạ dày, đầy bụng, ăn uống không tiêu, ho nhiều, hen, đau thoát vị. Lá dùng Hỗ trợ sốt, ho, Nhức đầu, hắt hơi, kém ăn; còn dùng điều trịĐiều Trị viêm vú, viêm amygdal. Tận Ấn Độ, người ta dùng Phòng bệnh động kinh, múa giật và ho có co giật. Dịch quả dùng trong trường hợp chán ăn, nhức mỏi khó tiêu, ngộ độc, da huyết, tạng khớp, ít nước tiểu, suy mật, giòn mao mạch, chứng sốt và bệnh phổi. Vỏ hạt có pectin dùng làm thuốc cầm máu. Hoa bưởi được sử dụng để cất tinh dầu thơm, dùng trong công nghiệp sản xuất bánh kẹo.

 Ứng dụng lâm sàng của vị thuốc Bưởi

Chữa phù thũng:

Vỏ bưởi đào, Mộc thông, Bồ hóng mỗi vị 20-30g, Diêm tiêu 12g, Cỏ bấc 8g, sắc uống mỗi ngày 2 lần vào lúc đói và ăn một khẩu mía trước và sau khi uống thuốc. Kiêng muối và chất mặn.

Ngăn Ngừa sản giật phù thũng, cùng các trường hợp phù thũng:

Vỏ Bưởi khô và ích mẫu bằng nhau tán nhỏ uống mỗi lần 8g với rượu vào lúc đói. Hoặc dùng mỗi vị 20-30g sắc uống.

Phụ nữ có thai hay nôn ọe:

Bưởi 5-8 quả, bỏ vỏ hạt, vắt lấy đường đun nhỏ lửa cho sôi, thêm vào 500g mật ong, 100g đường kính, 10ml nước gừng tươi, đun thành dạng sền sệt rồi cho vào lọ dùng dần. Mỗi lần một thìa canh pha với nước sôi, ngày uống 2 lần.

Ho nhiều đờm:

Múi bưởi bỏ hạt, cắt nhỏ cho vào bình miệng rộng, đổ rượu ngập rồi đun cho nhừ, trộn thêm mật ong, lâu lâu xúc một thìa ngậm trong miệng.

Ăn Mang Trả tiêu:

Vỏ bưởi rửa sạch, gọt vỏ lớp ngoài cùng rồi cắt thành sợi, đổ đường trắng vào ngâm trong 1 tuần, mỗi lần uống 15g, ngày 2-3 lần.

Họng ngứa, ho, đờm loãng máu trắng:

Bưởi đào 10g, trộn với đường và nước, ép lấy nước, thay nước chè.

Đẩy Lùi đầy bụng, ăn uống ko tiêu, đau bụng:

Vỏ bưởi khô sao vàng thơm 12g, vỏ quýt sao thơm 12g, gừng tươi 3 lát. Tất cả sắc với 300ml nước lấy 100ml, chia làm 2 lần uống nóng trong ngày.

Người già ho lâu ngày:

Cùi bưởi và đường phèn đun chín, mỗi ngày uống 50-100g.

Ho khan:

Vỏ bưởi nghiền thành bột, đun nóng với ngư tinh (bán ở các hiệu thuốc bắc), ngày uống 4 lần, mỗi đợt 3-6g.

Hỗ trợ tức ngực đau sườn, giải uất trong gan:

Dùng vỏ một quả bưởi còn nguyên, đem nướng cháy rồi cạo vỏ, cho vào nước sạch ngâm 1 ngày cho hết đắng. Sau đó cắt thành miếng rồi cho vào nấu với nước, khi gần chín cho 2 củ hành vào, thêm muối, dầu ăn, dùng ăn kèm trong bữa ăn.

Cảm cúm, nhức đầu, sốt cao, sổ mũi, ngạt mũi, Đem Trả ra mồ hôi:

Lá bưởi 50g, lá sả 20g, lá hương nhu 20g, lá tre 20g. Tất cả cho vào nồi, bịt kín miệng nấu sôi 5 phút rồi đem xông.

Chữa Trị viêm loét bao tử hành tá tràng:

Hạt bưởi để cả vỏ cứng 100g, rửa cho sạch cho vào cốc thủy tinh to, rót 200ml nước sôi, đậy kín, ủ nóng trong 2-3 giờ. Hạt bưởi sẽ tiết ra chất nhầy khiến cho cốc nước đặc, sánh như cháo, gạn bỏ hạt uống nước sau bữa ăn 2 tiếng. Uống liên tiếp mỗi sáng khi hết đau thì thôi.

Hỗ trợ chướng bụng buồn nôn:

Bưởi 1 quả (bỏ hạt, ép lấy nước), trần bì 9g, gừng tươi 6g, thêm đường đỏ nấu lên rồi uống. Bưởi Ngăn Lại đái đường, béo phì và tim mạch Bưởi chứa nhiều Vitamin, nhất là vitamin C. Gần đây, các nhà khoa học còn phát hiện nội địa bưởi có chứa insulinl; cũng có thể làm hạ đường huyết. Mỗi ngày ăn một quả bưởi chua sẽ có tác dụng rất tốt cho những người mắc bệnh đái đường, béo phì và người mắc bệnh tim mạch.

 

 

Bài viết Cây Thuốc Bưởi Tại HCM? được tổng hợp và biên tập bởi: Thảo Dược Tấn Phát Hcm. Mọi ý kiến đóng góp và phản hồi vui lòng gửi Liên Hệ cho Tấn Phát Co.,ltd. Xin cảm ơn.