Cây Thuốc Cây mã tiên thảo Tại HCM?

Tên khác

Tên thường gọi: Còn gọi là cỏ roi ngựa, Verveine (Pháp).

Tên khoa học:  Verbena ofcinalis L.

Họ khoa học:  Thuộc họ cỏ roi ngựa Verbenaceae.

Người ta dùng toàn cây mã tiên thảo (Hẻba Verbenae) tươi hay sấy khô hoặc phơi khô.

Tên mã tiên do chữ mã = ngựa, tiên = roi, vì cỏ dài, thẳng, có đốt như roi ngựa, do đó mà đặt tên như vậy.

Châu Âu (Pháp) dùng với tên Verveine.

Cây mã tiên thảo

(Mô tả, hình ảnh cây mã tiên thảo, phân bố, thu hái, chế biến, thành phần hóa học, tác dụng dược lý,… )

Mô tả cây

Cây mã tiên thảo là một cây thuốc quý, là cây loại cỏ nhỏ, sống dai, cao từ 10cm đến 1m, thân có 4 cạnh. Lá mọc lên đối, dài 2-8cm, rộng 1-4cm, chia thùy hình lông chim, có răng, cuống lá rất ngắn hoặc Trả có. Hoa mọc lên thành bông ở ngọn, hoa nhỏ màu xanh, lưỡng tính, Từ chối đều. Hoa được trồng thành chùy ở ngọn, gồm nhiều bông hình sợi, lá bắc có mũi nhọn; hoa nhỏ Mang Trả cuống, màu lam; đài 5 răng, có lông; tràng có ống hình trụ, uốn cong, có lông ở họng, có 5 thùy nhỏ trải ra; nhị 4, bầu 4 ô. Quả nang có 4 nhân. Hạt không có nội nhũ.

Ra hoa từ mùa xuân tới mùa thu.

Phân bố

Loài thông dụng ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Tận nước ta, cây mọc lên ven đường ở gần rừng hay làng bản vùng núi từ Lạng Sơn, Bắc Thái vào tới Lâm Ðồng

Bộ phận dùng:

Toàn cây – Herba Verbenae

Thu hái:

Thu hái vào mùa thu khi cây đã ra hoa và một số hoa đã bắt đầu kết quả.

Dùng tười hay phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hoá học

Toàn cây chứa một glucozit gọi là verbenaln hay verbenalozit C ₁₇ H ₂₄ ) ₁₀  kết tinh không màu, Mang Trả mùi, vị đắng, thuỷ phân sẽ cho glucoza và verbenalola C­ ₁₁ H ₁₄ ­O _5′

Verbenalin + H ₂ O = verbenalola + glucoza

Ngoài ra còn có các men invectin và men emunxin. Do đó khi phơi sấy, tỷ lệ glucozit cũng có thể giảm tới hơn 25%.

Tác dụng dược lý

Mã tiên thảo ít độc. Thheo Holste, mã tiên thảo cũng có thể làm máu chóng đông.

Có tác dụng tiêu viêm, giảm đau, sát khuẩn (nước sắc có công năng ức chế tụ cầu khuẩn vàng, trực khuẩn lỵ), cầm máu, chất verbenalin trong cỏ roi ngựa có tác dụng lợi sữa (tăng tiết sữa) ở động vật đang cho con bú.

Gần đây các nhà khoa học còn phát hiện thêm tác dụng ức chế đối với vi trùng gây sốt rét.

Vị thuốc mã tiên thảo

(Tính vị, quy kinh, công dụng, liều dùng)

Tính vị

Mã tiên thảo vị đắng, tính hơi hàn

Quy kinh

Vị thuốc mã tiên thảo khi sử dụng quy vào kinh can và tỳ.

Công dụng

Tác dụng phá huyết, sát trùng, thông kinh. Dùng Ngăn Ngừa bệnh lở ngứa hạ bộ, tiêu chướng. Trước đây nhân dân Châu Âu rất hay dùng vị thuốc này, coi như có khả năng Phòng bách bệnh. Hiện nay chỉ còn dùng làm thuốc xoa bóp.

Nhân dân ta hay dùng cỏ roi ngựa tươi giã lấy nước uống, bã đắp lên mụn nhọt như sứng vú, hậu bối.

Còn dùng uống và rửa điều trịĐiều Trị bệnh ngứa ở hạ bộ.

Liều dùng:

Ngày dùng 6-12g khô tương ứng với 25g-50g tươi.

Tác dụng Chữa bệnh của vị thuốc mã tiên thảo (cỏ roi ngựa)

Ngăn Lại cảm cúm phát sốt:

Mã tiên thảo50g, Khương hoạt 25g, Thanh cao 25g; cho vào nồi đổ ngập nước, sắc lấy 2 bát con, chia thành 2 lần uống trong ngày (cũng có thể đem các vị thuốc tán nhỏ, hãm nước sôi như pha trà uống trong ngày); nếu đi kèm đau họng, thêm Cát cánh 15g cùng sắc uống. Đã thử nghiệm đối với 51 trường hợp: khỏi hoàn toàn 46, bệnh giảm 3, không có công hiệu 2 (Giang Tô nghiệm phương thảo dược tuyển biên).

Ngăn Ngừa họng sưng đau:

Cành và lá Cỏ roi ngựa tươi một nắm to, giã nát, vắt lấy nước cốt, hòa thêm một lượng sữa người vào, ngậm và nuốt dần từng ít một (Giang Tây Trung thảo dược học).

Ngăn Lại bệnh bạch hầu:

Dùng Cỏ roi ngựa khô 30-50g, sắc lấy khoảng 300ml nước thuố Người lớn mỗi lần uống 150ml, ngày uống 2 lần, liên tục 3-5 ngày, trẻ con 8-14 tuổi mỗi lần uống 100ml, ngày uống 2 lần, liên tục 3-5 ngày; trẻ con dưới 8 tuổi mỗi lần uống 50ml, ngày uống 2 lần, liên tục 3-5 ngày. Y dược vệ sinh khoa nghiên tư liệu 1/1972 thông báo: đã thử nghiệm điều điều Đề Phòng 50 trường hợp, toàn bộ khỏi bệnh; thuốc viên và thuốc tiêm tác dụng kém thuốc sắc; cỏ tươi có công năng tốt hơn cỏ khô (Thảo mộc liệu pháp).

Tác dụng tốt với những trường hợp sốt rét:

Dùng Cỏ roi ngựa khô 30-60g, sắc nước uống. Trước và sau lúc lên cơn sốt 1-2 giờ uống 1 lần. Đã triển khai điều điều chữa cho 236 ca, 216 ca có kết qủa tốt. Thuốc có tác dụng ức chế đối với nguyên trùng sốt rét (malarial parasite), khiến trùng bị biến hình và chết (Thảo mộc liệu pháp).

Ăn phải cá độc sinh cổ trướng:

Cỏ roi ngựa một nắm to, sắc nước uống nhiều lần trong ngày (Tuệ Tĩnh – Nam dược thần hiệu).

Ngăn Lại viêm gan truyền nhiễm:

Dùng Cỏ roi ngựa 25g, cam thảo 5g, sắc với 150ml nước, đun nhỏ lửa đến khi cạn còn 40ml – đó là liều lượng 1 lần uống đối với người lớn, mỗi ngày uống 3 lần vào trước bữa cơm, liên tục trong 4 ngày. Trung y tạp chí 4/1960 thông báo: trong thời kỳ có dịch viêm gan truyền nhiễm, 74 người trong diện có nguy cơ bị nhiễm bệnh đã được sử dụng phương thuốc trên, theo dấu trong 4 tháng Đem Trả thấy bị nhiễm bệnh. Trong khi đó, nhóm đối chứng 35 người, có 3 người bị bệnh, như vậy sơ bộ có thể thấy mã tiên thảo có tác dụng dự phòng nhất định đối với bệnh viêm gan nhiễm trùng (Thảo mộc liệu pháp).

Hoàng đản (vàng da):

Dùng rễ Cỏ roi ngựa tươi hoặc toàn cây tươi 50g, sắc lấy nước, bỏ bã, pha thêm đường, chia thành 3 phần uống trong ngày; nếu vùng gan trướng đau thêm sơn tra 15g vào với sắc uống (Giang Tây Thảo dược thủ sách).

Đái ra máu và dưỡng chấp, đi cùng bí đái:

Dùng Cỏ roi ngựa 60g, sắc nước, chia thành 2 phần uống trong ngày. Phúc Kiến y dược tạp chí 3/1982 thông báo: có trường hợp đái dưỡng chấp 10 năm, sau đó lại hay bị bí đái; uống thuốc trên 2 ngày thì tiểu tiện thông, sau 3 ngày Mang Trả còn đái ra máu, sau bốn ngày nước tiểu hết dưỡng chấp, tiếp tục theo dõi Từ chối thấy tái phát (Thảo mộc liệu pháp).

Trĩ nội:

Dùng Cỏ roi ngựa, rau dền gai, mỗi thứ 20g, sắc đồ uống thay trà trong ngày, liên tiếp trong nhiều ngày. Tạp chí Quảng Tây trung dược học số 2/1977 thông báo: 1 nữ bệnh nhân 26 tuổi, bị trĩ nội xuất huyết đã 11 năm, sử dụng phương thuốc này trong nửa tháng đã khỏi bệnh, 2 năm tiếp theo không thấy tái phát (Thảo mộc liệu pháp).

Viêm khoang miệng:

Dùng Cỏ roi ngựa tươi 30g, sắc nước, uống thay trà trong ngày. Sách Thảo mộc liệu pháp cho thấy trường hợp 1 bé gái 4 tuổi, khoang miệng bị viêm đã 4 tháng, nhiều điểm bị mưng mủ, chân răng hay chảy máu, miệng hôi, lưỡi đỏ; đã điều Hạn Chế bằng thuốc kháng sinh kết hợp với vitamin B2 và vitamin C nhưng Từ chối có kết quả. Dùng phương thuốc này trong 5 ngày bệnh đã khỏi, theo dấu một năm tiếp theo không thấy tái phát.

Điều điều Phòng Chống bệnh cổ chướng:

Lấy cỏ roi ngựa giã nát, nấu với đồ uống lúc còn nóng.

Phòng Phòng Lại liệu họng sưng đau:

Dùng một nắm to cành và lá Cỏ roi ngựa tươi, giã nát, vắt lấy nước cốt, hòa vào một lượng sữa người vào, ngậm từng ít một và nuốt từ từ xuống cỏ họng.

Điều điều Ngăn Ngừa bệnh bạch hầu:

Dùng 30-50g Cỏ roi ngựa khô, sắc lấy khoảng 300ml nước thuốc. Người lớn uống mỗi lần 150ml, ngày uống 2 lần, uống liên tục 3-5 ngày.

+ Trẻ em từ 8-14 tuổi uống mỗi lần 100ml, ngày uống 2 lần, uống liên tục trong 3-5 ngày.

+ Trẻ nhỏ dưới 8 tuổi uống mỗi lần 50ml, ngày uống 2 lần, uống liên tiếp trong 3-5 ngày.

Bí đái, đái ra máu và dưỡng chất:

Dùng 60g Cỏ roi ngựa sắc nước, chia thành 2 lần uống trong ngày.

Điều Đẩy Lùi liệu kinh nguyệt Mang Trả đều:

Dùng 40g Cỏ roi ngựa, 20g ích mẫu, 10g cỏ tháp bút, 25g ngải cứu. Tất cả đem sắc với đồ uống ngày 2 lần. Uống trước lúc hành kinh 10 ngày.

Điều Phòng Lại liệu đau bụng kinh:

30g Cỏ roi ngựa, 15g sinh địa hoàng, 15g huyền sâm, 15g bạch thược, 15g xích thược, 15g nữ trinh tử, 15g địa cốt bì, 12g cỏ nhọ nồi, 15g xuyên luyện tử, 12g mẫu đơn bì, 5g uất kim. Sắc uống mỗi ngày một thang, uống liên tiếp trong 6 ngày trước lúc hành kinh, một liệu trình uống là 2 tháng.

Trường hợp chỉ bị đau nhẹ thì dùng 30g Cỏ roi ngựa với 30g ích mẫu thảo. Sắc uống 3 thang trước khi hành kinh sẽ thấy hữu hiệu rõ rệt.

Bài viết Cây Thuốc Cây mã tiên thảo Tại HCM? được tổng hợp và biên tập bởi: Thảo Dược Tấn Phát Hcm. Mọi ý kiến đóng góp và phản hồi vui lòng gửi Liên Hệ cho Tấn Phát Co.,ltd. Xin cảm ơn.