Âm thanh ảnh hưởng thế nào đến não bộ ? Tác động tốt và tác hại tiềm ẩn

Âm thanh – một yếu tố vô hình nhưng lại có ảnh hưởng sâu sắc đến não bộ và cảm xúc của con người. Trong thế giới hiện đại, chúng ta đang tiếp xúc với hàng ngàn dạng âm thanh mỗi ngày, từ bản nhạc nhẹ nhàng đến tiếng còi xe inh ỏi. Tuy nhiên không phải âm thanh cũng ảnh hưởng tốt cho sức khỏe. Vậy âm thanh ảnh hưởng đến não bộ như thế nào? Đâu là tần số âm thanh tốt cho não ? Phương pháp phòng tránh xa ô nhiễm tiếng ồn và ứng dụng âm thanh trắng vào đời sống? Hãy tham khảo qua bài viết dưới đây cùng với Thảo Dược Tấn Phát nhé.

Âm thanh ảnh hưởng đến não bộ như thế nào?

Khi tai tiếp nhận một âm thanh, nó sẽ chuyển thành tín hiệu điện truyền tới vùng vỏ não thính giác. Tiếp theo, các khu vực như amygdala (xử lý cảm xúc), hippocampus (trí nhớ), và hệ viền (điều hòa trạng thái tâm trí) cùng tham gia phản ứng. Chính vì vậy, tiếng cười có thể giúp bạn vui vẻ, trong khi tiếng ồn lớn lại làm bạn căng thẳng.

=> Tóm lại, âm thanh ảnh hưởng đến não bộ không chỉ ở mức độ nghe – mà còn điều hướng cả cảm xúc con người, hành vi và phản xạ sinh lý.

Những loại âm thanh tốt cho não bộ

Để mang lại hiệu quả tốt cho sức khỏe não bộ thì bạn cần sử dụng tần số âm thanh như thế nào ? Và những loại âm thanh tốt cho não bộ đang được giới khoa học và trị liệu tinh thần khuyến nghị.

Tần số âm thanh hợp lý cho não bộ là gì?

Âm thanh không chỉ là thứ mà tai chúng ta nghe được – mà còn là một dạng năng lượng có khả năng tác động mạnh mẽ lên não bộ và toàn bộ cơ thể. Đặc biệt, việc chọn tần số âm thanh hợp lý cho não bộ có thể giúp cải thiện tinh thần, thể chất và cảm xúc một cách tự nhiên.

Tai người có thể tiếp nhận âm thanh trong khoảng tần số từ 20Hz (âm trầm) đến 20.000Hz (âm cao). Tuy nhiên, không phải mọi tần số đều mang lại lợi ích. Vậy có những tần số âm thanh nào:

• Tần số của âm thanh: Mỗi âm thanh với tần số khác nhau có thể kích thích mỗi bộ phận khác nhau trong cơ thể. Như là tần số âm thanh thấp có thể ảnh hưởng đế hệ tiêu hóa, tần số âm thanh cao có tác động đến hệ thần kinh và gây căng thẳng.
• Tần số rung động: Những tần số rung động phù hợp có thể mang lại tác dụng giúp thư giãn cơ bắp, giảm đau nhức, tăng cường lưu thông máu hiệu quả. Ví dụ như máy massage thường có tần số rung động từ 20Hz đến 50Hz để giúp thư giãn cơ thể.

Khi não bộ được đồng bộ với tần số âm thanh hợp lý sẽ thúc đẩy sản sinh sóng não alpha và theta – hai loại sóng hỗ trợ thư giãn sâu, tăng tập trung và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Tìm hiểu về các loại sóng não và sự tương thích với âm thanh

Não bộ của chúng ta luôn hoạt động với các tín hiệu điện tự nhiên gọi là sóng não. Mỗi loại sóng não tương ứng với một trạng thái tâm lý – cảm xúc – nhận thức khác nhau, và tần số âm thanh hợp lý có thể giúp điều hòa hoạt động này. Dưới đây là 5 loại sóng não chính và đặc điểm của chúng:

Sóng Delta (0.1 – 4 Hz):

• Là loại sóng có biên độ giao động cao nhất
• Xuất hiện khi ngủ sâu không mộng mị
• Đây là loại sóng não có tác dụng làm giảm lượng hormone cortisol trong cơ thể giúp chống lão hóa.

Sóng Theta (4 – 7 Hz):

• Gắn với trạng thái thư giãn và ngủ nông
• Sóng não Theta giúp nâng cao sức sáng tạo và tạo khả năng học hỏi sâu, giúp gạt bỏ những nhiễu loạn từ các giác quan. Từ đó giải phóng nổi sợ, lo ấu và cân bằng cảm xúc nội tại.

Sóng Alpha (8 – 12 Hz):

• Loại sóng này có tác động đến bán cầu não phải
• Thể hiện trạng thái thư giãn tỉnh táo, suy nghĩ nhẹ nhàng. Giúp não não bột hoạt động tư duy và học tập tốt.
• Sóng Alpha giúp tinh thần bình tĩnh, cơ thể nghỉ ngơi và thư giãn.

Sóng Beta (12 – 30 Hz):

• Gắn với trạng thái tỉnh táo, tập trung cao độ
• Sóng Beta được xem như ” chất kích thích ” khi não thiếu chú ý, giúp tăng khả năng tập trung vào công việc và học tập, hỗ trợ ghi nhớ tốt nhất.

Sóng Gamma (30 – 100 Hz):

• Sóng não này xuất hiện khi não trong quá trình xử lý thông tin phức tạp, cảm xúc gia tăng
• Loại sóng này  thường được đo ở những thiên tài về âm nhạc, thi ca,.. hoặc ở các vị sư đắc đạo.
• Vậy nên sóng Gamma có thể giúp bạn học hỏi các đề tài mới nhanh chóng, hiệu quả, đồng thời khai mở năng lực não bộ ở mức cao.

Âm thanh trắng – công cụ giúp ổn định não bộ

Âm thanh trắng (white noise) là dạng âm thanh phát ra tất cả các tần số trong dải nghe được, với cường độ bằng nhau. Nó nghe giống như tiếng “shhh”, rất quen thuộc trong máy ru ngủ cho trẻ em hoặc phòng làm việc.

Lợi ích của âm thanh trắng:

• Giúp che lấp các tiếng ồn bên ngoài
• Tăng cường khả năng tập trung
• Cải thiện chất lượng giấc ngủ
• Giảm triệu chứng lo âu, đặc biệt với người bị ADHD, PTSD

Lưu ý: Không nên lạm dụng âm thanh trắng liên tục hàng giờ, đặc biệt là khi đeo tai nghe trong thời gian dài.

Ảnh hưởng tích cực của âm thanh đến não bộ

Thực tế, nếu được lựa chọn và sử dụng đúng cách, nhiều loại âm thanh tốt cho não bộ có thể mang lại lợi ích lớn về mặt tinh thần, cảm xúc và hiệu suất hoạt động trí não.

• Tăng khả năng tập trung và ghi nhớ: Khi làm việc hoặc học tập, nhiều người dễ bị phân tâm bởi tiếng động xung quanh. Lúc này, một số loại âm thanh đặc biệt lại đóng vai trò như một “lá chắn tinh thần”.
• Giảm căng thẳng và lo âu: Khi tâm trí căng thẳng, âm thanh dịu nhẹ có thể trở thành một “liều thuốc tự nhiên” giúp bạn lấy lại sự bình tĩnh mà không cần dùng đến thuốc.
• Hỗ trợ giấc ngủ ngon và sâu giấc: Nếu bạn thường xuyên trằn trọc, khó ngủ hay tỉnh giấc giữa đêm, rất có thể não bạn đang bị ảnh hưởng bởi các tạp âm không mong muốn.
• Tăng sự sáng tạo và kết nối cảm xúc: Không chỉ dừng lại ở lợi ích tinh thần, âm thanh còn có thể khơi gợi trí tưởng tượng và tăng khả năng sáng tạo ở nhiều lĩnh vực.

Âm thanh – nếu chọn đúng – không chỉ để nghe mà còn để chữa lành, làm mới và khơi nguồn cảm hứng cho não bộ. Trong thời đại ô nhiễm âm thanh tràn lan, việc chủ động lựa chọn âm thanh lành mạnh và tần số âm thanh hợp lý sẽ là “chìa khóa tinh thần” giúp bạn sống sâu – sống khỏe – sống chất lượng hơn mỗi ngày.

Tác hại của ô nhiễm tiếng ồn với não bộ

Ô nhiễm tiếng ồn là tình trạng tiếp xúc với âm thanh vượt mức cho phép (thường > 85 dB), trong thời gian kéo dài. Nguồn tiếng ồn phổ biến: tiếng xe cộ, công trình xây dựng, máy móc, nhạc lớn trong không gian kín…

Hậu quả của ô nhiễm tiếng ồn:

• Gây căng thẳng thần kinh, tăng hormone cortisol
• Giảm trí nhớ, mất ngủ kéo dài
• Ảnh hưởng đến khả năng học tập ở trẻ nhỏ
• Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và trầm cảm

Cách bảo vệ não bộ khỏi ô nhiễm tiếng ồn:

• Sử dụng tai nghe chống ồn khi làm việc
• Tránh sống gần các khu vực có âm thanh lớn
• Tạo không gian yên tĩnh để ngủ – thiền
• Nghe âm thanh trắng hoặc nhạc tần số chữa lành để cân bằng

Làm sao để chọn âm thanh tốt cho não bộ mỗi ngày?

• Sáng sớm: nghe tiếng chim, suối chảy, âm thanh thiên nhiên để đánh thức sóng alpha
• Trong lúc làm việc: dùng âm thanh trắng hoặc nhạc không lời ở 432Hz để tăng sự tập trung
• Trước khi ngủ: nghe âm thanh hồng, âm thanh nâu hoặc nhạc 528Hz để thư giãn hệ thần kinh
• Sau khi stress: dùng âm thanh thiền, tiếng chuông Tây Tạng, hoặc nhạc nhẹ 60 BPM

Kết luận

Âm thanh không chỉ là thứ để nghe – mà là công cụ mạnh mẽ ảnh hưởng đến trạng thái tinh thần, nhận thức và sức khỏe não bộ. Bằng cách lựa chọn đúng tần số âm thanh hợp lý, kết hợp sử dụng âm thanh trắng và tránh tiếp xúc với ô nhiễm tiếng ồn, bạn có thể cải thiện đáng kể giấc ngủ, trí nhớ, khả năng tập trung và sức khỏe tâm lý của mình.